In De Pont in Tilburg kijken we naar een groep Britse schoolkinderen die naar een schilderij kijkt — maar het schilderij zelf zien we niet. Toch gebeurt er iets wonderlijks. Ze praten, redeneren, twijfelen, vullen elkaar aan. Zonder dat iemand het hardop zegt, leren ze samen hoe kijken naar kunst eigenlijk werkt.
Gewone kinderen, bijzondere concentratie
De video-installatie I See a Woman Crying (Weeping Woman) van Rineke Dijkstra toont een klas kinderen uit Liverpool die praten over Picasso’s beroemde schilderij The Weeping Woman (1937). Ze dragen uniformen, zitten dicht op elkaar, en lijken volledig op te gaan in hun gesprek.
Ze zoeken naar woorden voor wat ze zien: verdriet, kleur, pijn, spanning. Hun toon is ernstig, maar open. Wat het werk zo bijzonder maakt, is dat deze leerlingen niet uitzonderlijk zijn — het zijn gewone basisschoolkinderen, met gewone gedachten. Wat ze bijzonder maakt, is de ruimte die ze krijgen om te denken.
De kracht van luisteren en samen verwoorden
In het Britse onderwijs is het gebruikelijk om kinderen via Visual Thinking Strategies (VTS) te leren kijken. Daarbij is geen enkel antwoord goed of fout.
De docent stelt alleen vragen als:
“Wat zie je?”, “Wat doet je denken dat?”, “Wat nog meer?”
Zo leren kinderen waarnemen, redeneren en elkaar serieus nemen. Hun gesprekken worden vanzelf rijker. Dijkstra filmde zo’n moment — niet als demonstratie, maar als ontdekking. Ze laat zien wat er gebeurt als kinderen even niet hoeven te presteren, maar mogen praten, luisteren en fantaseren.
De onzichtbare docent
Wat de film extra spannend maakt, is wat níet te horen is.
De docent die het gesprek leidt, is bewust weggelaten uit de opname. We horen geen vragen, geen aanwijzingen. Alleen de stemmen en gezichten van de kinderen.
De camera’s stonden precies op de plek waar Picasso’s schilderij hing. Daardoor kijken de kinderen richting het schilderij — en indirect naar ons, de kijkers. Wij worden het schilderij.
Wij zijn het onderwerp waarover ze praten, en luisteren naar hun pogingen om ons te begrijpen.
Een les in menselijkheid
Wat Rineke Dijkstra hier laat zien, is iets eenvoudigs én diep menselijks: dat kinderen, als je ze de tijd en het vertrouwen geeft, in staat zijn tot echte reflectie.
Ze kunnen samen betekenis geven, verbanden leggen, vragen stellen zonder angst.
Deze film is dus niet alleen een kunstwerk over Picasso’s Weeping Woman, maar ook een stille ode aan de nieuwsgierigheid van kinderen.
Ze bewijst dat kijken naar kunst — samen, met aandacht — niet iets elitairs is, maar iets volkomen natuurlijks.
Tot slot
In I See a Woman Crying zien we niet het schilderij, maar wat het schilderij doet.
We zien kinderen die leren denken, voelen en luisteren.
En misschien leren wij, terwijl we naar hen kijken, opnieuw hoe dat moet.
Volg Mij !